آشنایی با ضربه مغزی (Concussion): چرا باید بدانیم؟

مقدمه:

سالانه بیش از ده میلیون نفر در جهان دچار ضربه مغزی خفیف (Mild Traumatic Brain Injury) می‌شوند. براساس تخمین‌ها، حدود 90 درصد از افراد در طول زندگی خود حداقل یک‌بار این مشکل را تجربه می‌کنند. یکی از زیرمجموعه‌های شایع ضربه مغزی خفیف، تکان مغزی (Concussion) است که علاوه بر شیوع بالا در بین ورزشکاران (به‌ویژه در ورزش‌های تماسی مانند راگبی، فوتبال و ورزش‌های رزمی) در عموم جامعه نیز دیده می‌شود.

چرا تشخیص تکان مغزی دشوار است؟

یکی از چالش‌های بزرگ در زمینه تکان مغزی این است که علائم واضح و شدیدی در ابتدا ایجاد نمی‌کند. حتی اگر از دست دادن هوشیاری رخ دهد، معمولاً مدت آن کمتر از ۳۰ دقیقه است. این موضوع باعث می‌شود که بسیاری از افراد علائم اولیه را نادیده بگیرند یا جدی نگیرند.

علائم شایع در چند روز ابتدایی:

• سردرد

• دوبینی

• اختلال خواب

علائم تاخیری:

در حدود ۱۰ درصد از بیماران، این علائم ممکن است چند هفته بعد از آسیب ظاهر شوند.

معیارهای تشخیصی تکان مغزی (Concussion) بر اساس ACRM

برای تشخیص ضربه مغزی خفیف (mTBI)، از معیارهای تشخیصی ACRM (American Congress of Rehabilitation Medicine) استفاده می‌شود. این معیارها شامل شرایط زیر هستند:

۱. تغییر در وضعیت هوشیاری (LOC - Loss of Consciousness)

• مدت زمان: کمتر از ۳۰ دقیقه

• توضیح: اگر فرد پس از ضربه به سر، هوشیاری خود را برای مدت کوتاهی از دست دهد، این علامت می‌تواند نشان‌دهنده تکان مغزی باشد.

• مثال: فردی که پس از ضربه به سر برای چند ثانیه بی‌هوش شده است.

۲. فراموشی پس از حادثه (Post-Traumatic Amnesia - PTA)

• مدت زمان: کمتر از ۲۴ ساعت

• توضیح: پس از آسیب، ممکن است فرد به طور موقت نتواند اتفاقات قبل یا بعد از ضربه را به یاد آورد.

• مثال: فردی که پس از افتادن، به خاطر نمی‌آورد چگونه به زمین خورده است.

۳. گیجی و سردرگمی پس از حادثه

• مدت زمان: ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد

• توضیح: احساس سردرگمی، عدم تمرکز و ناتوانی در تشخیص مکان یا زمان

• مثال: ورزشکاری که پس از برخورد سر با حریف، دچار گم‌گشتگی موقتی می‌شود.

۴. علائم عصبی موقتی

• موارد: تاری دید، سرگیجه، عدم تعادل

• توضیح: این علائم معمولاً موقتی هستند و ممکن است طی چند روز بهبود یابند.

• مثال: فردی که پس از ضربه به سر، برای مدتی دچار دوبینی می‌شود.

چرا معیارهای ACRM مهم هستند؟

این معیارها به پزشکان کمک می‌کنند تا شدت ضربه مغزی خفیف را تشخیص دهند و درمان مناسب را برنامه‌ریزی کنند.

اگرچه ممکن است برخی از علائم به سرعت بهبود یابند، اما بیماران باید به طور دقیق تحت نظر پزشک قرار بگیرند.

علائم پایدار بعد از تکان مغزی (Persistent Post-concussion Symptoms)

اگرچه بسیاری از علائم تکان مغزی با استراحت به‌مرور زمان بهبود می‌یابند، اما مشکل اصلی زمانی شروع می‌شود که حدود ۳۰ درصد از بیمارانهمچنان یک تا سه ماه پس از تکان مغزی، علائم را تجربه می‌کنند. به این شرایط علائم پایدار پس از تکان مغزی (PPCS) گفته می‌شود.

عوامل خطر پایدار ماندن علائم:

• جنسیت مونث: به نظر می‌رسد که زنان بیشتر از مردان در معرض خطر پایدار ماندن علائم باشند.

• سن بالا: افراد مسن‌تر بیشتر در معرض عوارض طولانی‌مدت قرار دارند.

• سایر عوامل در دست بررسی: تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است عوامل دیگری نیز وجود داشته باشند که در حال حاضر در حال مطالعه روی آن‌ها هستیم.

جمع‌بندی:

ضربه مغزی (تکان مغزی) می‌تواند حتی با یک ضربه خفیف به سر رخ دهد و اثرات بلندمدتی بر کیفیت زندگی بگذارد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان دچار ضربه به سر شده‌اید و علائمی مانند سردرد، گیجی یا اختلال خواب دارید، بهتر است سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

آیا به مشاوره تخصصی نیاز دارید؟

برای اطلاعات بیشتر و مشاوره با من تماس بگیرید.